Pou pas horis sakaki

«Η δουλειά στα ανθρακωρυχεία δε σταματούσε. Δουλεύαμε μέρα-νύχτα με βάρδιες. Αμέτρητες αλυσίδες διπλές, κρέμονταν απ' το ταβάνι. Ο καθένας έπιανε μια, κρέμαγε τα ρούχα του στο γάντζο της και με μια τροχαλία τ' ανέβαζε ψηλά. Ύστερα κλείδωνε την άκρη της αλυσίδας σε μια κρικέλα, που είχε τον ίδιο αριθμό με το κλειδί. Όταν τελείωνες τη βάρδια σου, πέρναγες πρώτα απ' τα λουτρά. Πού να πας όπως ήσουν; Η σκόνη ήταν ένα δάχτυλο απάνω μας. Είχαμε και ειδική κρέμα που καθαρίζαμε από μέσα τα μάτια μας. Η μαυρίλα απ' τα μάτια δεν έφευγε με το νερό. Όταν έφτυνες, έβγαινε από μέσα σου μαυρίλα. Όπως ήταν απέξω ήσαν κι από μέσα. Το κάπνισμα απαγορευόταν αυστηρά. Μας το είχαν κάνει και μάθημα: "Αν δείτε άνθρωπο να καπνίζει μέσα στο ορυχείο, έχετε το δικαίωμα να τον σκοτώσετε και θα πάρετε και αμοιβή"».

Μία από τις μεγαλύτερες Ελληνίδες κεραμίστριες, η Ελευθερία Δροσάκη, καταγράφει τις σπαρταριστές αφηγήσεις του Ηλία Παππά: Τα παιδικά του χρόνια, στο Καταφύγι των Αγράφων, η πάλη με τα χώματα και τους βράχους των βουνών, ο τρόμος που βίωσε η νεανική καρδιά του στη διάρκεια της Κατοχής, το κυνήγι του μεροκάματου στα χρόνια του Εμφυλίου, τα σκοτεινά ανθρακωρυχεία όπου δούλεψε ως μετανάστης στη Γερμανία.
Η ελληνική κοινωνία του Μεσοπολέμου και των πρώτων χρόνων μετά την Απελευθέρωση, που πάσχιζε να γιατρευτεί απ' τις πληγές του πολέμου, και οι γερμανικές αφιλόξενες πολιτείες, που πάσχιζαν να ξεφύγουν από το βάρος της συλλογικής ευθύνης για τον ίδιο πόλεμο, σκιαγραφούνται στις σελίδες του βιβλίου «Πού πας χωρίς σακάκι»;
Χωρισμένο σε ενότητες, με αφηγήσεις πραγματικών περιστατικών, άλλοτε με δραματικό κι άλλοτε με ανεκδοτολογικό χαρακτήρα, το βιβλίο θα διαβαστεί απνευστί από τους αναγνώστες κάθε ηλικίας.
«Οι εμπειρίες του Ηλία, που ήταν λίγο-πολύ ίδιες για όλους τους νέους που κατάγονταν από αγροτοποιμενικές περιοχές, πρόβαλαν μέσα από την αφήγηση, την κοινωνική κατάσταση της εποχής του εμφυλίου και της μετανάστευσης. Μιας εποχής όπου τα παιδιά δούλευαν απ' τη νηπιακή τους ηλικία, χωρίς να αποκτήσουν ποτέ ούτε ένα παιχνίδι. Οι στερήσεις και οι ταλαιπωρίες των παιδιών από τα ορεινά χωριά, που έζησαν μέσα στη δίνη του Εμφυλίου κι έγιναν πρόσφυγες και μετανάστες, ήταν ο λόγος που με ώθησε να καταγράψω αυτήν τη μαρτυρία, συνδυάζοντας τις διάσπαρτες σημειώσεις από τις συζητήσεις με τον Ηλία, εδώ και τριάντα χρόνια», σημειώνει η Ελευθερία Δροσάκη.

Το βιβλίο «Πού πας χωρίς σακάκι. Αφηγήσεις του Ηλία Παππά», περιλαμβάνει σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τα Άγραφα και τα ανθρακωρυχεία της Γερμανίας. Από τις εκδόσεις ΕΝΤΟΣ κυκλοφορεί, επίσης, το βιβλίο της Ελευθερίας Δροσάκη «Εν Θεσσαλονίκη. Από τον πόλεμο, την Κατοχή και την Αντίσταση».