Η Βοιωτία στον Αγώνα

«Η μάχη συνεχίστηκε μέχρι το ηλιοβασίλεμα. Τότε μας δόθηκε η εντολή να υποχωρήσουμε προς το χωριό. Φτάνοντας στο χωριό το σούρουπο οι χωριανοί είχαν φύγει, εκτός από τους εφεδροΕΛΑΣίτες. Μείναμε για λίγο, ήπιαμε νερό στις δύο βρύσες που βρίσκονταν στην πλατεία και από κει προχωρήσαμε δυτικά, ανηφορίζοντας το μονοπάτι που πάει για το Λιδωρίκι, όπου σε καμιά τετρακοσαριά μέτρα αρχίζουν τα έλατα. Εκεί σταματήσαμε και παραταχτήκαμε. Όλη την παράταξη του λόχου μας την πέρασε ο Κρόνος και μας λέει: “Παιδιά, εδώ πρέπει να θάψουμε όλους τους Γερμανούς. Να εκδικηθούμε τους συντρόφους μας που χάσαμε στην Άμφισσα. Γι’ αυτό απόψε δεν έχει ούτε φαΐ ούτε νερό. Δεν πρέπει να κυλήσει ούτε ένα πετραδάκι…”».

Η Βοιωτία πρωτοστάτησε στον αγώνα για την αποτίναξη του γερμανικού ζυγού το 1941-44, πυκνώνοντας τις τάξεις του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Ο φόρος αίματος για τους κατοίκους της Βοιωτίας ήταν μεγάλος και στην περίοδο του εμφύλιου σπαραγμού: εκατοντάδες Βοιωτοί κατατάχθηκαν στο Δημοκρατικό Στρατό, γνώρισαν τα βασανιστήρια και την απομόνωση των φυλακών και των ξερονησιών, αποχαιρέτησαν τη ζωή στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Ο Δημήτρης Κόλλιας «Κατσαντώνης» υπηρέτησε στο ΙΙ/34 Τάγμα του ΕΛΑΣ Βοιωτίας. Πολέμησε τους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές, τους ταγματασφαλίτες και τους Άγγλους «ελευθερωτές». Το 1948 κατατάχτηκε στο Δημοκρατικό Στρατό, στο Τάγμα του Κρόνου. Για την αντιστασιακή του δράση παρέμεινε φυλακισμένος έως το 1961.