Η ιδέα να φτιάξω ένα βιβλίο, που να έχει για θέμα τη γυναίκα, στριφογύριζε χρόνια τώρα στο μυαλό μου. Δεν ήξερα όμως πως να τη φορμάρω. Ώσπου, μια Κυριακή της προπερασμένης άνοιξης, ο Δημήτρης Λέτσιος χτύπησε το κουδούνι της πόρτας μου και τείνοντάς μου ένα μεγάλο κίτρινο φάκελο μου είπε: "Τις φωτογραφίες αυτές σου τις εμπιστεύομαι. Κάν' τες ό,τι νομίζεις". Κι έφυγε βιαστικός, θέλοντας ν' αποφύγει τις ευχαριστίες μου. Μόλις έμεινα μόνη κι άνοιξα το φάκελο, τρελάθηκα από τη χαρά μου. Ο Δημήτρης Λέτσιος μου είχε χαρίσει ένα θησαυρό.
Άπλωσα κατάχαμα τις ασπρόμαυρες αυτές φωτογραφίες κι άρχισα να τις περιεργάζομαι. Δεν άργησα να συνειδητοποιήσω πως είχα μπροστά μου μια ολόκληρη εποχή. Διότι ο Δ. Λ. δεν απεικόνισε απλά και μόνο κάποιες φιγούρες γυναικών. Κατόρθωσε ν' αποτυπώσει στο χαρτί κάτι πολύ περισσότερο. Το δεσμό της θεσσαλής γυναίκας με τη γή. Στις φωτογραφίες του, άνθρωπος και φύση ταυτίζονται. Ο ένας δεν μάχεται τον άλλον. Τον συμπληρώνει. Γυναίκα και γη έχουν κοινή πορεία και κοινή μοίρα.
Οι φωτογραφίες του Δ.Λ. σίγουρα αποτελούν πολύτιμο υλικό για τους λαογράφους και τους εθνολόγους. Εμένα όμως, πέρα από τη γνώση, τη συγκίνηση και τη νοσταλγία για το παρελθόν, μ' ενδιαφέρει η κοινωνική πλευρά του θέματος: Η θέση της γυναίκας μέσα στη κοινότητα. Ως γυναίκα και ως Θεσσαλή ξέρω πολύ καλά το τι σημαίνει ν' ανήκεις στο "γένος των γυναικών", όπως λέει και ο Ησίοδος. Κοιτάζοντας τις φωτογραφίες του Δ.Λ. διαπίστωσα πως οι γυναίκες αυτές δεν μου ήταν διόλου άγνωστες.
Τις ίδιες μπορεί να μη τις συνάντησα ποτέ, είχα όμως γνωρίσει τις μανάδες τους, τις αδερφές τους, τις γειτόνισσές τους, τις συγχωριανές τους, όταν παλιά, παιδί ακόμα, πήγαινα με τον πατέρα μου στ' αλώνια, ή κι αργότερα, όταν, μεγάλη πιά, τριγύριζα στα θεσσαλικά χωριά και μάζευα παραμύθια.
Ναι, όλες αυτές οι γυναίκες ήταν, κατά κάποιον τρόπο, φίλες μου: Η Βαΐτσα, η Λεμονιά, η Δέσποινα, η Στεργιάνω, η Ελένη, η Μαρία...Ξαναθυμήθηκα τις κουβέντες μας, μου ξανάρθαν στο νού οι εκμυστηρεύσεις τους, οι ιστορίες τους. Και τότε τ' αποφάσισα. "Θα φτιάξω ένα βιβλίο για τις γυναίκες της γης", είπα. |