[ Εισαγωγή: Χαράλαμπος Κωνσταντέλλιας ]
Αν ο Βιζυηνός υπερβαίνει την επίπεδη ηθογραφία της εποχής του προς την κατεύθυνση του ψυχογραφήματος, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911) απογειώνεται προς τα υψίπεδα της ποίησης. Οι ταπεινοί ήρωές του και οι τετριμμένες, συνήθως, ιστορίες τους αποκτούν μια λάμψη και μια σαγήνη. Η «χαλαρότητα» της αρχιτεκτονικής δομής των διηγημάτων του, όπως και η γλωσσική του «ακαταστασία» —καθαρεύουσα στις περιγραφές, ιδιωματική ντοπιολαλιά στους διαλόγους— όχι μόνο αποτελούν μέρος του μυστικού της μαγείας και της γοητείας της πεζογραφίας του, αλλά και συνιστούν προδρομικά στοιχεία μιας νεωτερικής, όπως έδειξαν οι εξελίξεις, αντίληψης για το διήγημα. |